Tendinitis, tendinose of tendinopathie
Tendinitis of peesontsteking komt vaak voor bij enthousiaste sporters, maar ook bij mensen die te weinig bewegen. Het is een frustrerend letsel omdat het erg langzaam geneest. Tenniselleboog, golferselleboog, jumpers knee, achillespeesontsteking, schoudertendinitis, zijn voorbeelden van peesontstekingen of tendinopathieën.
Wat is een pees?
Een pees is een harde streng waarmee je spier aan je bot aanhecht. Om gewrichten te doen bewegen, trekt een spier via je pees aan je botten. Zo kan je lopen, springen en gewichten tillen. Een pees is dus gemaakt om grote krachten van krachtige spieren te weerstaan.
Een voorwaarde voor soepele, gezonde pezen is voldoende beweging. Door ze te belasten met beweging, stimuleer je de cellen in je pees om zichzelf gezond te houden.
Hoe ziet een pees eruit?
Ken je het gevoel dat je worstelt met een kippenboutje, omdat er een wit, niet te kauwen strengetje aan je vlees hangt? Dan weet je hoe peesweefsel aanvoelt. Een stugge, maar toch elastische, witte streng.
Onder de microscoop, zie je dat een pees is opgebouwd uit sterke collagene vezels. Deze vormen een sterke bewapening. Daarrond zitten proteoglycanen, die vocht aantrekken om de dikte en soepelheid van het peesweefsel te bewaren. Deze microscopische structuur heeft zijn dagelijkse portie beweging nodig om intact te blijven. Pak je het goed aan, krijg je pezen die sterk zijn als gewapend beton en soepel als een twijg.
Hoe gaat het mis in een pees?
Heel traag
Bij onvoldoende beweging, gaat je peesweefsel langzaam maar zeker achteruit. Het aantal collagene vezels en proteoglycanen daalt, waardoor je pees zwak en dun wordt. Zonder voldoende proteoglycanen, gaat de ‘bewapening’ achteruit. En met minder proteoglycanen lijkt je pees meer op een dorre tak dan op een soepele twijg. Zo komt het, dat wanneer je dan toch een keer veel vraagt van je pees, dat je ze beschadigt. Op die manier kan je een tenniselleboog krijgen na het snoeien van takken of een achillespeesontsteking na enkele weken start-to-run. Anderen krijgen dan weer een jumpers knee door te volleyballen op zondag en de weektraining te skippen.
Heel snel
Soms geraakt je pees beschadigd door brute pech. Een tackle op je knie, een omgeslagen enkel, een schouder waar je op valt. Op dat moment ontstaan er kleine of grote scheuren in je pees. Ook hier betekent dit het begin van een lang en lastig genezingsproces.
Oppervlakkige pezen komen snel in de problemen bij een ongeval met glasbreuk. Dikwijls is chirurgie nodig om de pees te herstellen en glasdeeltjes eruit te halen.
Tendinitis, Tendinose of Peesontsteking?
De termen tendinitis, tendinose, tendinopathie en peesontsteking worden door elkaar gebruikt. Maar er is wel degelijk een verschil:
Peesontsteking of tendinitis?
Vroeger sprak je over een tendinitis of ‘peesontsteking’. Omdat er bij onderzoek van getroffen pezen, zelden ontstekingscellen te zien zijn, spreekt men tegenwoordig eerder over een tendinose of een tendinopathie. De term ‘-itis’, wijst immers op een ‘ontsteking’ en is in dit geval dus niet helemaal correct.
Tendinose en tendinopathie
Een tendinose is een peesbeschadiging. Door pezen te weinig te gebruiken, vermindert de dikte en het aantal collagene vezels. Wanneer je dan eens iets doet, wat je niet gewoon bent, geraakt ze beschadigd. De combinatie van onvoldoende regelmatig bewegen, met af en toe eens wat te veel kracht zetten, kan er voor zorgen dat er in je pees ongezonde gedeelten ontstaan. Deze situatie wordt een ‘tendinose’ genoemd.
Banale zaken zoals snoeien, een balletje trappen of enkele vijzen in de muur draaien, kunnen voldoende zijn om een verzwakte pees in een tendinose te duwen. Zo’n tendinose of peesbeschadiging doet niet noodzakelijk pijn. Veel ouderen, hebben bijvoorbeeld een schoudertendinose, zonder symptomen.
Wanneer een tendinose pijnlijk wordt, heet ze een ‘tendinopathie’.
Tendinose bij sporters
Beginnende sporters
Wanneer je al jaren geen sport meer hebt gedaan en je begint vol goede moed 3 keer 5 km per week te lopen, is de kans groot dat je na enkele weken je achillespees blesseert. Je peesweefsel is niet gewapend om uit het niets te veel belasting te verduren te krijgen. Heel rustig opbouwen is dus de boodschap. “Most injuries occur from doing too much too fast after doing too little done for too long”.
Ervaren sporters
Misschien heb je een sterk en getraind lichaam, maar doe je toch meer dan dat je pees aan kan. Sporters, die onvoldoende recupereren tussen trainingen of te zware trainingen inlassen, geraken op deze manier gekwetst. Ben je een recreatieve jogger en neem je het besluit om plots je kilometers per week fors op te drijven als voorbereiding op marathon? De kans is groot dat je op die manier een peesblessure oploopt.
Ontstaan peesproblemen
Eenmaal beschadigd, probeert je pees zichzelf te herstellen. Peescellen produceren dan voorlopige reparatie-vezels in collageen en kleine rupturen worden opgevuld met kalk. Om een herstellend litteken te vormen, groeien er kleine bloedvaatjes in. Naast deze bloedvaten, groeien er ook kleine zenuwen in. Deze zorgen voor de pijn, die je dwingt om gas terug te nemen. Het aanmaken van vezels, ingroei van bloedvaten en verkalkingen hebben als resultaat dat de pees dik en pijnlijk wordt op de plaats van het letsel.
Herstel van een tendinose
Een beschadigde pees herstelt moeilijk uit zichzelf. Doe je te veel en tracht je doorheen de pijn te bijten, dan verergert het probleem enkel maar. Doe je niets en laat je de pees met rust, dan blijft ze in een voorlopige hersteloplossing steken.
Dan heb je een verdikte, verkalkte en pijnlijke pees. Zowel met als zonder operatie, zit je met een lange hersteltijd. Eens je pees beschadigd is, moet je minstens enkele weken tellen. Meestal duurt het volledige herstel enkele maanden tot een jaar.
Zonder operatie
Oefeningen
Een pees kan herstellen met een juist evenwicht tussen rusten en belasten. Doe je niets en neem je enkel rust? Dan gebeurt er niet veel. Je pees blijft met het letsel zitten zonder verder herstel. Doe je te veel, dan vererger je de schade.
Met de juiste oefeningen, kan je je pees hertrainen. Het doel is om je pees zo te prikkelen dat ze sterke collagene vezels aanmaakt, die zich in de lengte van de pees richten. Hierdoor stopt de ingroei van bloedvaten en pijnlijke zenuwen. Je pees wordt traag maar zeker sterker en op de lange duur neemt de pijn af. Dit proces vergt weken tot maanden.
Medicatie
Ontstekingswerende medicatie wordt veel voorgeschrevenn maar is minder efficiënt. Aangezien er weinig onsteking bij een tendinopathie voorkomt, schiet ze haar doel wat voorbij. Bovendien is een pees beperkt doorbloed, waardoor medicatie het peesweefsel moeilijk kan bereiken. De redenering is hier meestal; Baadt het niet, dan schaadt het niet.
Met operatie
Endoscopie
De minst ingrijpende ingreep gebeurt via endoscopie. De chirurg werkt met buisjes doorheen je huid gaan om de peesschede los te maken van de pees. Dit creeert meer beweeglijkheid voor de overbelaste pees. Het is een minimale ingreep, die slechts kleine sneetjes achterlaat. Je mag dus na de ingreep terug naar huis . De volgende dag mag je er gewoon terug op stappen. Bedoeling is om je pees terug op te bouwen met beweging en oefeningen om op lange termijn terug sterk en soepel peesweefsel te bekomen.
Opensnijden
De chirurg legt de pees bloot, snijdt de peesschede open en verwijdert het slechte weefsel. De pees wordt hierdoor dunner en zwakker. Daarom is het soms nodig om de pees te verstevigen of te vervangen met een omliggende pees. Deze techniek, ‘open chirurgie’, is alleen aangewezen bij zeer ver gevorderde ontsteking. Na deze operatie volgt enkele weken gips, waarna de revalidatie kan beginnen. Ook hier zal de revalidatie enkele maanden duren.